Overzicht van baten en lasten

Toelichting ontwikkeling meerjarenperspectief

Zoals al eerder geconstateerd bij de kadernota staan we voor een uitdagende periode. Door financiële en organisatorische tekorten staat het realiseren van onze plannen onder druk. De jaren 2024 en 2025 zijn materieel sluitend. Vanaf 2026 zijn tekorten te zien.

Zichtbare tekorten
Na het vaststellen van de kadernota en de daarbij aangenomen moties, waaronder die over het zichtbaar opnemen van de tekorten in de begroting, heeft de VNG in een brief geadviseerd om realistisch te ramen en financiële tekorten vanaf de jaren 2026 en 2027 zichtbaar te maken.

Met deze meerjarenraming wordt aan zowel de motie als de oproep van de VNG voldaan. Om hier zo volledig mogelijk aan tegemoet te komen is daarom de ruimteschepper 'heroriëntatie bestaand beleid' van € 1,4 miljoen uit de kadernota niet in de begroting verwerkt. Daardoor wordt duidelijker wat het tekort en daarmee de opgave vanaf 2026 is. Via de strategische oriëntatie (Spoor 2), waarvoor reeds de eerste stappen zijn gezet, verwachten we het evenwicht tussen de maatschappelijke opgaven en doelen, de beschikbare middelen en de benodigde organisatie te herstellen.  

Ruimtevragers
Tijdens de behandeling van de kadernota is er een motie aangenomen om voor nieuwe structurele ruimtevragers groter dan € 150.000 (in 2027) voor of bij de begroting te komen met gedegen  onderbouwde raadsvoorstellen.
In deze begroting zijn geen ruimtevragers verwerkt die aan deze voorwaarden voldoen. Zoals eerder aangegeven is ten opzichte van de kadernota de ruimteschepper 'heroriëntatie bestaand beleid' niet verwerkt, hierdoor ontstaat direct een ruimtevrager voor hetzelfde bedrag. Dit sluit echter aan bij de oproep de tekorten zo duidelijk mogelijk in beeld te brengen.

Na het vaststellen van de kadernota zijn het investeringsplan, de personeelsbegroting en kostenverdeling en de meicirculaire/ indexering daadwerkelijk verwerkt. Ten opzichte van de verwachting met de kadernota zijn deze mutaties (voornamelijk) voordelig uitgevallen. Dit is te zien in de onderstaande tabel onder het kopje 'primaire begroting 2024'. De negatieve bedragen betreffen voordelen ten opzichte van de kadernota 2024.
De overige mutaties die in de primaire begroting 2024 zijn doorgevoerd zijn - behalve voordelig - ofwel incidenteel voor 2024, ofwel kleiner dan € 150.000, ofwel budgetneutrale verschuivingen tussen programma's, ofwel gedekt met incidentele inzet vanuit de reserves.

Spoor 1
In de periode van juni tot en met september 2023 is de bestaande begroting per programma doorgelicht. Daarbij is gebruik gemaakt van de analyse die is opgesteld door de provincie, maar ook door de begrotingen en rekeningen van de afgelopen jaren te vergelijken. Het directe financiële resultaat van deze doorlichting is verwerkt in de primaire begroting 2023 (zie regel en toelichting mutaties Spoor 1 verderop onder de tabel). Daarbij is gekozen voor het verwerken van aangedragen opties die zonder (negatieve) maatschappelijke effecten of directe gevolgen voor inwoners, verenigingen en bedrijven zijn te verwezenlijken. Daarmee zijn er weinig tot geen kansen of risico's met betrekking tot de uitvoeringskracht. Zie bijlage 'Spoor 1 - respons taakveldanalyse' voor de opbrengst uit Spoor 1 in relatie tot de taakveldanalyse van de provincie.

In Spoor 1 zijn tevens mogelijkheden gevonden waarbij het anders inzetten van de budgetten een optie is, maar die wel effect hebben op de Maassluise samenleving. Deze opties worden meegenomen in het traject van de strategische oriëntatie (Spoor 2). Daarbij vindt de afweging plaats tussen de maatschappelijke opgaven en doelen, de beschikbare middelen en de benodigde organisatie.
De uitkomsten van dit proces worden in het voorjaar van 2024 gedeeld.

Toelichting

Primaire begroting 2024

Niet verwerken niet concreet ingevulde ruimteschepper kadernota
Omdat de invulling van de € 1,4 miljoen ruimteschepper wordt meegenomen bij de strategische oriëntatie (Spoor 2) is deze post niet verwerkt in het meerjarenperspectief van de begroting 2024.

Structurele doorwerking bestuursrapportage 2023
Met de bestuursrapportage is een aantal structurele mutaties doorgevoerd. Dit betreffen de voortzetting van de verhuur van een pand aan Burg. Wesselinkstraat 2 en uitbesteden ongediertebestrijding.

Meicirculaire en indexering
De meicirculaire bevat informatie over de actualisatie van het accres op basis van de Voorjaarsnota 2023 en een structurele Rijksbijdrage vanaf 2027 (€ 1 miljard). Met dit laatste is in de Kadernota 2024-2027 rekening gehouden en valt nu bovendien gunstiger uit voor Maassluis. Verder is, vooruitlopend op de meicirculaire, met de kadernota deels rekening gehouden met een compensatie voor lonen en prijzen. Deze zijn nu voor de jaren 2024 en 2025 positief. Voor 2026 en verder is de compensatie onvoldoende maar dit nadeel kan worden opgevangen binnen het positieve resultaat van de meicirculaire in die jaren. Het financieel perspectief is als gevolg van de meicirculaire verbeterd. Alle jaren zijn gemiddeld € 440.000 positiever dan in de Kadernota 2024-2027 voorgesteld. Voor een uitgebreide toelichting verwijzen we naar de raadsinformatiebrief van 23 juni 2023.
Na de meicirculaire zijn de maatstaven van de algemene uitkering gemuteerd. De verwachte groei van de woningvoorraad is naar beneden bijgesteld. Daartegenover staat een forse groei van de reguliere maatstaven, mede als gevolg van de groei van de stad.
Per saldo geven de mutaties in de maatstaven in 2024 een voordeel van € 700.000. Structureel gaat om een voordeel van € 319.000 vanaf 2027.

De indexeringen uit de kadernota 2024 zijn verwerkt in de begroting 2024. Vanaf jaarschijf 2026 komen we structureel neutraal uit met de beschikbaar gekomen middelen uit de meicirculaire en eerder hiervoor ingestelde stelposten. Voor 2024 en 2025 is er sprake van een overschot van circa € 680.000 door een hogere compensatie in de meicirculaire en de vrijval index-stelposten specifiek voor deze jaren.

Er kunnen nog correcties nodig zijn voor onder andere de gemeenschappelijke regelingen. Wanneer hier afwijkingen ontstaan, ook wat betreft energieprijzen en investeringen, zullen wij uw raad hierover informeren met eventuele dekkingsvoorstellen. Tegelijk kunnen zich hier ook meevallers voordoen, bijvoorbeeld bij energieprijzen.

Personeelsbegroting en kostenverdeling
De loonkosten zijn geïndexeerd conform de kadernota 2024. Andere prioriteitstelling leidt tot verschuivingen in de apparaatslasten van de producten en programma's. Het voordeel ontstaat vooral door het een hogere toerekening van ambtelijke uren aan investeringen. Voor een nadere toelichting op de ontwikkeling van de totale personeelslasten verwijzen wij naar de paragraaf bedrijfsvoering.

Investeringsplan en MPG
Het investeringsplan 2023-2027 is bij de Kadernota 2024-2027 geactualiseerd.
Daarbij is in eerste instantie gekeken naar een reële raming van de fasering van de investeringen. Dit heeft er toe geresulteerd dat het totale investeringsbedrag in 2023 met € 17 miljoen is verlaagd. Toevoeging van de in het coalitieakkoord en kadernota opgenomen investeringen veroorzaken daarentegen een stijging van het investeringsvolume.
Een nadere doorrekening van de kapitaallasten levert tot 2027 voordelen op door de realisatie in 2022 en 2023 en latere fasering van investeringen.

Het Meerjaren Programma Gebiedsontwikkeling (MPG) 2024 is integraal opgenomen in de begroting 2024. Er bestaat een nadelig effect van circa € 330.000. Dit houdt verband met het bijstorten in het voorzienbare tekort van De Spechtstraat en Voorzieningenveld Burgemeesterswijk. In het MPG wordt voorgesteld om twee voorbereidingsbudgetten in te stellen voor Station West (€ 280.000) en Kapelpolder (€ 255.000). De financiële consequenties zijn met deze begroting meegenomen. Verder verwijzen wij naar het MPG zelf en behandeling hiervan in de raad in oktober 2023.

Spoor 1
Spoor 1 waarin de organisatie en college tussen mei en september 2023 de begroting hebben doorgelicht, resulteert in een opbrengst van € 87.000 in 2024 oplopend tot € 137.000 vanaf 2025. In de onderstaande tabel is terug te vinden hoe dit bedrag is opgebouwd.

Programma's
Hieronder volgt per programma een toelichting op de mutaties ten opzichte van de kadernota groter dan € 50.000.

Programma 6 Sociaal Domein

Begroting 2024 Stroomopwaarts MVS
Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar het raadsbesluit tot vaststellen zienswijze conceptbegroting 2024 Stroomopwaarts en zienswijze eerste begrotingswijziging 2023 Stroomopwaarts.

Begroting 2024 ROGPlus
Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar het raadsbesluit tot vaststellen zienswijze ontwerpbegroting 2024 en kennisnemen jaarstukken 2022 ROGplus.

Programma 7 Volksgezondheid, milieu, duurzaamheid

Meerkosten afvalinzameling inbesteding
Het college laat een onderzoek uitvoeren of het voor Maassluis interessant is om het verwerken van grof en fijn restafval en GFT in te besteden. De contracten van de huidige verwerkers lopen niet door en vanaf januari 2024 gebruiken we de uitvaloptie naar HVC om deze afvalstromen te kunnen laten verwerken. Vooralsnog tijdelijk, totdat een besluit is genomen over inbesteding. Daarom is voor 2024 vooralsnog een incidentele budgetverhoging opgenomen. Gezien het incidentele karakter wordt deze vooralsnog niet meegenomen in de berekening van de afvalstoffenheffing.

Programma 8 Ruimtelijke ordening, bouwen en wonen

Extra storting startersleningen
De raad heeft op 20 juni 2023 besloten het fonds voor startersleningen te verruimen met € 1,5 miljoen.

Omgevingsleges
Naar aanleiding van de invoering van de Omgevingswet is berekend wat de maximale inkomsten kunnen zijn, rekening houden met een kostendekkendheid van 100%. Vooralsnog wordt hiervoor incidenteel € 300.000 extra opbrengsten geraamd voor 2024.

Voorbereidingsbudgetten Station-West en Kapelpolder
Station-West
Er wordt momenteel gewerkt aan de gebiedsvisie voor Station West en omgeving, met als doel de ontwikkeling van een binnenstedelijk gebied met ongeveer 500 woningen tussen het station, Koningshoek en het gemeentehuis. De visie richt zich op het verbeteren van de omgevingskwaliteit, het stimuleren van duurzame mobiliteit, het versterken van de lokale economie en het bieden van betaalbare woningen. De gemeente neemt een regisserende rol op zich en zoekt samenwerking met andere woningcorporaties om het regionale woningtekort aan te pakken. Tevens wordt een Woning Bouw Impulssubsidie (WBI) aangevraagd en wordt er gekeken naar de ontwikkeling van een nieuwe binnensportaccommodatie en de P&R functie langs de Hoekse Lijn.

Kapelpolder
De gebiedsvisie voor Kapelpolder omvat de transformatie van een verouderd bedrijventerrein naar een duurzame buurt met ongeveer 800 woningen, waarin wonen, werken en voorzieningen samenkomen. Het gebied grenst aan de historische binnenstad en de haven en heeft diverse grondeigenaren met verschillende belangen, waardoor de ontwikkeling een lange adem vereist. Momenteel zijn fase 1 (Makaayplein) en fase 2 (Heldringstraat) in ontwikkeling, terwijl verdere fasering flexibel wordt benaderd om onzekerheden aan te pakken, met de gebiedsvisie als integrale leidraad voor de transformatie.

Integrale duurzame stadsontwikkeling
Maassluis streeft naar een woningvoorraad van ongeveer 20.000 in 2040, met de nadruk op ontwikkelingen op locaties zoals de Kade, Wilgenrijk, het Balkon en langs de Hoekse Lijn. Deze stadsontwikkeling volgt de nieuwste inzichten op het gebied van duurzaamheid en vraagt om een geïntegreerde aanpak. Het programma streeft naar een evenwicht tussen betaalbare huisvesting, voorzieningen, economie, groen, klimaatbestendigheid, duurzaamheid en leefbaarheid. Het programma wordt ondersteund door het coalitieakkoord, bestaand beleid, studies en regionale afspraken, en zal worden voorgelegd aan de gemeenteraad met aandacht voor financiering en coördinatie.
Hiervoor wordt een budget beschikbaar gesteld van € 3,5 ton voor onder andere een programmamanager, subsidiecontroller en verkeerskundige.

Algemene dekkingsmiddelen

Treasury
Met het instellen van een investeringsplafond van € 17 miljoen kunnen de financieringslasten ook worden verlaagd. De voordelen zijn in deze begroting opgenomen. Met de betrekking van het plafond dienen uiteraard nog belangrijke keuzes gemaakt te worden welke investeringen prioriteit krijgen.

Programmakosten Vastgoed
Voor een extra impuls voor de programma kosten vastgoed wordt voorgesteld € 25.000 extra beschikbaar te stellen voor strategisch adviseur vastgoed.

Organisatieontwikkeling
Naast het inspelen op de ingewikkelde externe omstandigheden (arbeidsmarkt) voor gemeentelijke organisaties, liggen er voor Maassluis intern ook een aantal belangrijke opgaven. We willen de uitvoeringskracht van de organisatie verbeteren, de interne samenwerking versterken en meer aandacht geven aan knelpunten die er bestaan. Het gaat dan om meer aandacht voor onze medewerkers om deze zoveel mogelijk vast te houden, investeren om veranderingen in cultuuraspecten verder door te zetten, gesprekken aan te gaan om - daar waar dat aan de orde is - langer lopende vraagstukken te kunnen oplossen. Dit vraagt om enkele interventies waar we ook gebruik zullen maken van externe expertise (denk bijvoorbeeld aan coaching). Er is nog geen vastomlijnd plan. Dat wordt momenteel ontwikkeld.

Ziektevervangingsbudget
Op basis van een raadsbesluit is met de bestuursrapportage 2023 een ziektevervangingsbudget ingesteld voor een bedrag van € 300.000 incidenteel. Zoals verwoord in het raadsvoorstel en in vervolg hierop stellen wij voor om hier in 2024 opnieuw incidenteel een budget voor vrij te maken.

Storten begrotingsoverschotten in algemene reserve ten behoeve van voeding kapitaallastenreserve
In het kader van structureel begrotingsevenwicht worden reservemutaties in de gemeentebegroting in principe buiten beschouwing gelaten. Uitgangspunt is dat tegenover structurele (kapitaal-) lasten structurele inkomsten staan. Uitzondering hierop binnen de verslaggevingsregels is de reserve ter dekking van kapitaallasten. Binnen voorwaarden kan de onttrekking aan deze reserve gezien worden structureel dekkingsmiddel. Daarmee kan het gebruik ervan de structurele begrotingsruimte vergroten en het helpen de meerjarenbegroting structureel sluitend te krijgen.
In de kadernota is voorgesteld een kapitaallastenreserve te vormen. Met de instelling van de kapitaallastenreserve moet een ruimteschepper worden gerealiseerd van € 0,9 miljoen. Voor de voeding van deze reserve stellen wij voor, conform Motie Voorzieningen CDA 2022-27 Storten incidentele begrotingsoverschotten 2024-2025, de begrotingsoverschotten 2024 en 2025 te reserveren voor dit doel.